محمد تربت‌زاده/

شاید همین چند صباح پیش که جمعی از فعالان فرهنگی و رسانه‌ای عراق از نفوذ پروژه‌ای به نام «آیلپ» در دانشگاه‌های این کشور خبر دادند و خیلی‌هایشان به مسئولان عراقی هشدار دادند که در صورت ادامه‌ این پروژه، باید منتظر تبعات آن هم بمانند، هیچ کس فکرش را هم نمی‌کرد که تبعات «آیلپ» به این زودی خودش را در جامعه عراق نشان دهد و همان جوان‌های عراقی که سال‌ها زیر نظر سفارتخانه آمریکا تربیت شده بودند، بشوند رهبران اصلی اغتشاش‌های عراق.

سفر رایگان به «واشنگتن»

پروژه «آیلپ» قرار بود مثلاً یک پروژه آموزشی و تفریحی ساده باشد برای پر کردن ساعت‌های خالی جوان‌های مستعد عراقی. پروژه‌ای در قالب دوره‌هایی که با حمایت‌های سازمان یادگیری جهانی (world Learning) برگزار می‌شد. روش ثبت نام هم به این صورت بود که جوان‌های عراقی با مراجعه به وب‌سایت سفارت آمریکا، از طریق کانال‌های معرفی‌شده به‌وسیله این سفارتخانه جذب و به‌وسیله عاملان سفارت آمریکا در بغداد و سایر نقاط این کشور وارد فرایندی چند ماهه و چند ساله می‌شدند که بخشی از این فرایند، برگزاری دوره‌های آموزشی ماهانه در آمریکا و سفر به‌ظاهر تفریحی به واشنگتن بود. بانی این سفر پرهزینه هم وزارت امور خارجه آمریکا به حساب می‌آمد که هزینه‌های آن را تقبل کرده بود تا تنها دغدغه جوان‌های عراقی «موضوعات آموزشی» باشد. پوشش خدمات رفاهی، تردد رایگان در واشنگتن، خدمات بهداشتی و درمانی و حتی کمک هزینه‌ای برای دوره‌های ماهانه آموزشی، فقط بخشی از خدماتی بود که وزارت خارجه آمریکا به جوانان عراقی در قبال عضویت در «آیلپ» ارائه می‌داد. حالا شما خودتان را بگذارید جای جوان‌های عراقی که خیلی‌هایشان زیر فشارهای اقتصادی کمر خم کرده‌اند و به دنبال شرایطی می‌گردند که زندگی‌شان را زیر و رو کنند.

تربیت برانداز!

«آیلپ» مخفف «برنامه آموزشی رهبران جوان عراقی» است. در پروتکلی که وزارت امور خارجه آمریکا برای اهداف آموزشی آیلپ تعریف کرده، پنج محور اصلی وجود دارد: تقویت تفاهم متقابل میان مردم آمریکا و عراق، آموزش و تقویت مشارکت‌های مدنی به جوانان عراقی، آشنایی شرکت‌کنندگان با حقوق شهروندی و مسئولیت‌های اجتماعی، تقویت مهارت‌های رهبری جوانان عراقی و تربیت کادر دارای احساس مسئولیت از جوانان عراقی.

کارشناس‌های سیاسی عراقی می‌گویند همین دو مورد آخر، آن قدر واضح دلایل سرمایه‌گذاری هنگفت آمریکایی‌ها روی جوانان عراقی را توضیح می‌دهد که بتوانیم بدون هیچ دانش سیاسی‌ای، رابطه میان «آیلپ» با اغتشاش‌های اخیر را متوجه شویم.

تجهیز لشکر سایبری

هاشم الموسوی، سخنگوی سابق مقاومت اسلامی یکی از کسانی بود که چند وقت پیش، درباره این پروژه آمریکایی هشدار داده بود. الموسوی در اینباره گفته بود: «سفارت آمریکا در تلاش است تا ایده‌های متفاوتی را برای هدف قرار دادن ارزش‌های اسلامی و انسانی در عراق ارائه دهد و از همه امکانات برای ایجاد شکاف میان بخش‌های جامعه عراق استفاده می‌کند. هدف سفارت از برنامه آیلپ تجهیز ارتش‌های سایبری و اعزام آن‌ها به آمریکا برای ورود به دوره‌های آموزشی به بهانه برنامه‌های تقویت توانمندی و استعدادهاست، اما در واقع هدف واشنگتن تربیت افرادی به عنوان تحلیلگران سیاسی است که بعدها در صفحه‌های تلویزیون ظاهر شوند و «اسلام سیاسی» را هدف قرار دهند و این توهم را ایجاد کنند که اسلام سیاسی شکست خورده است و باید جنبشی مدنی سکانداری عراق را برعهده بگیرد».

هرچند مدتی است دوره‌های «آیلپ» متوقف شده اما سفارت آمریکا در بغداد این روزها در حال تبلیغ آیلپ ۲۰۲۰ است؛ برنامه‌هایی که قرار است تابستان ۲۰۲۰ برگزار شود.

تعیین آینده جهان

ماجرا اما احتمالاً زمانی عجیب و غریب‌تر می‌شود که می‌فهمیم قضیه خیلی پیچیده‌تر از این حرف‌هاست و عراق تنها طعمه این پروژه نیست و ماجرا برمی‌گردد به حدود 15 سال پیش. «مجمع رهبران جوان جهانی» از سال 2004 به عنوان زیرمجموعه‌ای از «مجمع جهانی اقتصاد» آغاز به کار کرد. بنیان‌گذار آن هم «کلاوس شواب» مؤسس مجمع جهانی اقتصاد است. هدف اصلی مجمع جهانی اقتصاد هم طبق گفته وبگاه اینترنتی‌اش، «جذب جوانان شاخص برای شکل‌دهی به آینده جهان» است. پرفسور شواب و همسرش پس از «رهبران جوان جهانی»، در سال 2011 شبکه دیگری را هم برای جوانان کلید زدند. این شبکه که بعد به «جامعه شکل‌دهندگان جهانی» معروف شد، این بار پایش را فراتر گذاشته و به طور رسمی اعلام کرده بود که قصد دارد حلقه وصل اجتماعات مدنی و داخلی جوانان باشد. این تشکلات آن زمان در 200 شهر بزرگ دنیا از جمله در میدان آرژانتین تهران، فعالیت می‌کرد.

ردپای رهبران جوان در ایران

مسئولان پروژه «رهبران جوان جهانی» که بخشی از جامعه شکل‌دهندگان جهانی به حساب می‌آمدند، در همان اول کار سرشاخه‌هایشان را در کشورهای مختلف دنیا، به خصوص کشورهای آفریقایی و آسیایی انتخاب کردند. این افراد در اصل چهره‌های شاخص اقتصادی، فعالان مدنی، وکلا، فعالان حقوق بشر و خبرنگاران بودند.

در ایرانِ خودمان هم چهره‌های جنجالی تقریباً سیاسی، همان اول گلچین شدند. یکی از این چهره‌ها «شادی صدر» بود که خیلی‌ها او را مهره اصلی غرب در ترویج گرایش‌های جدایی‌طلبانه می‌دانند. شادی صدر سال 88 از کشور خارج شد و از آن زمان در شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای فعالیت می‌کند.

یکی دیگر از چهره‌های منتخب پروژه «رهبران جوان جهانی» بهمن قبادی بود که در آن سال‌ها خیلی‌ها او را با ساخت فیلم‌های ضد ایرانی می‌شناختند. قبادی از سال 2008 به عضویت این تشکل درآمده و در زمینه‌های فرهنگی با آن‌ها همکاری می‌کند.

علاوه بر این‌ها چهره‌های جنجالی دیگری مثل فاطمه حقیقت‌جو، سیامک نمازی و محمد علی شعبانی از دیگر رهبران اصلی «رهبران جوان جهانی» به حساب می‌آیند که تقریباً همه‌شان درحال حاضر خارج از ایران زندگی می‌کنند. پای این پروژه و عواملش اگرچه این روزها از کشورمان کوتاه شده، اما این عزیزان تا همین چند صباح پیش، به راحتی در دانشگاه تهران و سایر فضاهای آموزشی و فرهنگی، همایش برگزار کرده و از میان دانشجویان و جوانان ایرانی عضوگیری می‌کردند. با این همه اما کارشناس‌های سیاسی می‌گویند نقش پررنگ این تشکل در اغتشاش‌های اخیر عراق، زنگ خطری است برای مسئولان خودمان تا از نفوذ دوباره «رهبران جوان جهانی» در کشورمان جلوگیری کنند.